Opozycja wenezuelska i rząd prezydenta Nicolasa Maduro znalazły się w impasie o wysoką stawkę po tym, jak każda ze stron ogłosiła zwycięstwo w wyborach prezydenckich, które miliony mieszkańców cierpiącego od dawna kraju uznały za najlepszą szansę na zakończenie 25 lat rządów jednej partii.
Kilka rządów zagranicznych, w tym USA, wstrzymało się z uznaniem wyników niedzielnych wyborów, a urzędnicy opóźnili publikację szczegółowych zestawień głosów po ogłoszeniu zwycięzcą Maduro, który uzyskał 51% głosów, wobec 44% na emerytowanego dyplomatę Edmundo Gonzáleza.
„Wenezuelczycy i cały świat wiedzą, co się stało” – powiedział González.
Na ulicach Caracas ogłoszenie wyników przez kontrolowaną przez Maduro Narodową Radę Wyborczą powitano mieszaniną gniewu, łez i głośnego bicia w garnki.
„To niemożliwe” – powiedziała Ayari Padrón, ocierając łzy. „To upokorzenie”.
Wybory będą miały efekt domina w obu Amerykach, a przeciwnicy i zwolennicy rządu wyrażą zainteresowanie dołączeniem do exodusu 7,7 miliona Wenezuelczyków, którzy już opuścili swoją ogarniętą kryzysem ojczyznę w poszukiwaniu możliwości rozwoju za granicą, gdyby Maduro wygrał kolejną sześcioletnią kadencję.
Wenezuela znajduje się na szczycie największych na świecie potwierdzonych rezerw ropy naftowej i kiedyś szczyciła się najbardziej rozwiniętą gospodarką Ameryki Łacińskiej. Jednak weszła w wolny upadek po tym, jak Maduro przejął stery. Gwałtowny spadek cen ropy naftowej, powszechne niedobory podstawowych dóbr i hiperinflacja, która przekroczyła 130 000%, doprowadziły najpierw do niepokojów społecznych, a następnie masowej emigracji.
Sankcje gospodarcze nałożone przez USA, mające na celu odsunięcie Maduro od władzy po jego reelekcji w 2018 r. — którą USA i dziesiątki innych krajów potępiły jako nielegalną — tylko pogłębiły kryzys.
Wyborcy ustawili się w kolejce przed świtem, aby oddać głosy w niedzielę, co wzmocniło nadzieje opozycji, że uda jej się obalić władzę Maduro.
Oficjalne wyniki były szokiem dla członków opozycji, którzy świętowali (w internecie i poza kilkoma lokalami wyborczymi) to, co uważali za miażdżące zwycięstwo Gonzáleza.
Adres e-mail, którego potrzebujesz na dany dzień
najważniejsze wiadomości z Kanady i świata.
Otrzymuj codzienne wiadomości krajowe
Otrzymuj najważniejsze wiadomości dnia, informacje polityczne, gospodarcze i bieżące wydarzenia, dostarczane raz dziennie do Twojej skrzynki odbiorczej.
„Jestem tak szczęśliwy” – powiedział Merling Fernández, 31-letni pracownik banku, gdy przedstawiciel kampanii opozycji wyszedł z jednego z lokali wyborczych w dzielnicy robotniczej Caracas, aby ogłosić wyniki, które pokazały, że González podwoił liczbę głosów oddanych na Maduro. Dziesiątki osób stojących w pobliżu wybuchły spontaniczną interpretacją hymnu narodowego.
„To jest droga do nowej Wenezueli” – dodał Fernández, powstrzymując łzy. „Wszyscy jesteśmy zmęczeni tym jarzmem”.
Gabriel Boric, lewicowy przywódca Chile, nazwał wyniki „trudnymi do uwierzenia”, natomiast sekretarz stanu USA Antony Blinken stwierdził, że Waszyngton ma „poważne obawy” co do tego, że nie odzwierciedlają one głosowania — ani woli ludu.
Liderka opozycji Maria Corina Machado stwierdziła, że przewaga Gonzáleza jest „przytłaczająca”, opierając się na wynikach głosowania, jakie kampania uzyskała od przedstawicieli stacjonujących przy około 40% urn wyborczych.
Władze opóźniły publikację wyników z każdego z 30 000 lokali wyborczych w kraju, obiecując, że zrobią to dopiero „w najbliższych godzinach”, co utrudniło próby weryfikacji wyników.
González był najbardziej nieprawdopodobnym ze sztandarowych kandydatów opozycji. 74-latek był nieznany, dopóki w kwietniu nie został wybrany w ostatniej chwili jako zastępca opozycyjnego potentata Machado, którego kontrolowany przez Maduro Sąd Najwyższy nie mógł kandydować na żadne stanowisko przez 15 lat.
Opóźnienie w ogłoszeniu zwycięzcy — które nastąpiło sześć godzin po planowanym zamknięciu lokali wyborczych — świadczy o głębokiej debacie w rządzie na temat sposobu postępowania po tym, jak przeciwnicy Maduro wczesnym wieczorem okazali się niemal zwycięzcami.
Po tym, jak Maduro w końcu ogłosił swoje zwycięstwo, oskarżył niezidentyfikowanych zagranicznych wrogów o próbę włamania się do systemu głosowania.
„To nie pierwszy raz, kiedy próbują naruszyć pokój republiki” – powiedział do kilkuset zwolenników w pałacu prezydenckim. Nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie tego twierdzenia, ale obiecał „sprawiedliwość” dla tych, którzy próbują wzniecić przemoc w Wenezueli.
Władze ustaliły, że niedzielne wybory zbiegną się z tym, co miałoby być 70. urodzinami byłego prezydenta Hugo Cháveza, szanowanego lewicowego zapaleńca, który zmarł na raka w 2013 r., pozostawiając swoją boliwariańską rewolucję w rękach Maduro. Ale Maduro i jego Zjednoczona Socjalistyczna Partia Wenezueli są bardziej niepopularni niż kiedykolwiek wśród wielu wyborców, którzy obwiniają jego politykę o miażdżące płace, wzrost głodu, paraliż przemysłu naftowego i rozdzielanie rodzin z powodu migracji.
W tych wyborach prezydent promował bezpieczeństwo ekonomiczne, które próbował sprzedać za pomocą opowieści o przedsiębiorczości i odniesień do stabilnej wymiany walut i niższych wskaźników inflacji. Międzynarodowy Fundusz Walutowy prognozuje, że gospodarka wzrośnie w tym roku o 4% — jeden z najszybszych wzrostów w Ameryce Łacińskiej — po tym, jak skurczyła się o 71% w latach 2012–2020.
Jednak większość Wenezuelczyków nie zauważyła żadnej poprawy jakości życia. Wielu zarabia poniżej 200 dolarów miesięcznie, co oznacza, że rodziny mają trudności z zakupem niezbędnych artykułów. Niektórzy pracują na drugim i trzecim etacie. Koszyk podstawowych artykułów pierwszej potrzeby — wystarczający, aby wyżywić czteroosobową rodzinę przez miesiąc — kosztuje około 385 dolarów.
Opozycji udało się poprzeć jednego kandydata po latach podziałów wewnątrzpartyjnych i bojkotu wyborów, co zniweczyło jej ambicje obalenia partii rządzącej.
Machado została zablokowana przez kontrolowany przez Maduro Sąd Najwyższy przed ubieganiem się o jakikolwiek urząd przez 15 lat. Była prawniczka, wygrała prawybory opozycji w październiku, zdobywając ponad 90% głosów. Po tym, jak uniemożliwiono jej dołączenie do wyścigu prezydenckiego, wybrała profesora college’u jako swojego zastępcę na karcie do głosowania, ale Krajowa Rada Wyborcza również zabroniła jej rejestracji. Wtedy wybrano Gonzáleza, nowicjusza politycznego.
Opozycja próbowała wykorzystać ogromne nierówności będące skutkiem kryzysu, w wyniku którego Wenezuelczycy porzucili boliwara, walutę swojego kraju, na rzecz dolara amerykańskiego.
González i Machado skupili większość swojej kampanii na rozległym zapleczu Wenezueli, gdzie aktywność gospodarcza widoczna w Caracas w ostatnich latach nie zmaterializowała się. Obiecali rząd, który stworzy wystarczająco dużo miejsc pracy, aby zachęcić Wenezuelczyków mieszkających za granicą do powrotu do domu i zjednoczenia się z rodzinami.
Do przygotowania tego artykułu przyczyniła się dziennikarka Associated Press Fabiola Sánchez.
